Jak wzmacniać naturalną odporność organizmu?
Ludzkie ciało zostało wyposażone w mechanizmy, dzięki którym może bronić się przed działaniem wielu szkodliwych czynników zewnętrznych – mikroorganizmów chorobotwórczych, substancji toksycznych, niekorzystnej temperatury otoczenia itd. By jednak układ odpornościowy funkcjonował wydajnie, należy troszczyć się o kondycję całego organizmu. W praktyce wielu ludzi nie tylko nie przestrzega podstawowych zasad zdrowego trybu życia, ale też nieustannie osłabia swoje naturalne siły obronne złymi nawykami. Jak zadbać o odporność i wzmocnić układ immunologiczny?
Budowanie odporności a styl życia
Pacjenci często zgłaszają się do lekarza lub do apteki z pytaniem, jak wzmocnić odporność, dopiero wówczas, gdy zaczną doskwierać im dolegliwości związane z jej niedoborem. Tymczasem odporności nie da się zbudować w kilka dni. Aby organizm był w stanie bronić się własnymi siłami, o sprawność układu immunologicznego należy dbać zanim przyjdzie mu zmierzyć się z infekcją czy nowotworem.
Prawidłowa odpowiedź immunologiczna związana jest przede wszystkim ze stylem życia. Większość osób zdaje sobie sprawę, że odporność na wirusy czy bakterie obniża niezdrowa dieta, palenie papierosów, albo długotrwałe przebywanie w obszarach o wysokim stopniu zanieczyszczenia powietrza. Tymczasem nie mniej szkodliwy jest na przykład… brak czasu na spotkania z przyjaciółmi!
Jednym z czynników, które najsilniej obniżają odporność, jest przewlekły stres. Pod jego wpływem zmienia się funkcjonowanie całego organizmu. Aby mógł on skoncentrować wszystkie swoje siły na „walce” ze stresorem, w mniejszym stopniu reaguje na inne bodźce (np. wzrasta próg wrażliwości na ból, zmęczenie). Niewielka dawka stresu ułatwia radzenie sobie z trudnymi sytuacjami.
Na dłuższą metę kortyzol (tzw. hormon stresu) hamuje odpowiedź immunologiczną, w związku z czym łatwiej o rozwój infekcji i innych chorób. W podobny sposób działanie układu odpornościowego osłabia niedobór snu. Dlatego często najlepszym lekiem na odporność okazuje się odpoczynek, i to nie tylko raz do roku podczas urlopu. Zdrowiu służy codzienna dawka relaksu i takich przyjemności, jak uprawianie hobby czy kontakt z bliskimi ludźmi.
Aktywność fizyczna i dieta a odporność
Niezawodnym sposobem na zachowanie dobrej kondycji jest umiarkowana, ale regularna aktywność fizyczna. Forsowne ćwiczenia mogą oddziaływać na organizm podobnie jak silny stres. Jednak niemal całkowity brak ruchu (ograniczony do zejścia po schodach na parking czy wyjścia po zakupy do osiedlowego sklepu), jaki często zdarza się przy współczesnym trybie życia, praktycznie uniemożliwia zbudowanie odporności.
Aktywność fizyczna (zwłaszcza na świeżym powietrzu) pozwala na wzmocnienie odporności, ponieważ:
- stymuluje produkcję komórek układu immunologicznego,
- poprawia metabolizm, dzięki czemu związki toksyczne szybciej usuwane z organizmu,
- służy lepszemu odżywieniu i natlenowaniu wszystkich tkanek,
- poprawia samopoczucie psychiczne i redukuje stres,
- dzięki ekspozycji na światło dzienne w organizmie syntezowana jest witamina D, niezbędna do utrzymania odporności.
Osobom dorosłym, które nie cierpią na żadne dolegliwości, najczęściej zaleca się podejmowanie 3-4 razy w tygodniu takiej aktywności ruchowej, jak jazda na rowerze czy marsz (przy tętnie około 130 uderzeń na minutę), trwającej 30-60 minut.
Podstawą prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego jest pełnowartościowa, odpowiednio zbilansowana dieta (obejmująca odpowiednią ilość płynów), czyli taka, która dostarczane wszystkich niezbędnych składników odżywczych we właściwych proporcjach. W jej skomponowaniu pomocna jest tzw. piramida żywieniowa, w która obrazuje zasady tworzenia jadłospisu odpowiednie dla osób niewymagających – ze względów zdrowotnych – specjalnej diety.
Czemu służą preparaty na odporność?
Ludzie, którzy przestrzegają wszystkich wyżej wymienionych zaleceń i nie cierpią na przewlekłe choroby, zazwyczaj nie mają problemu z odpornością. To właśnie niedobory witamin, brak ruchu czy niedostatek snu osłabiają naturalną zdolność organizmu do obrony przed wieloma chorobami. Choć życie w zgodzie z powyższymi zasadami to ideał, do którego warto dążyć, w praktyce mało komu udaje się go osiągnąć, bo nie sprzyja temu tempo współczesnego świata.
Budowanie odporności ułatwiają suplementy diety, których zażywanie nie może zastąpić zdrowego odżywiania czy odpowiedniej dawki ruchu, ale pozwala uzupełnić niedobory powstające w związku z zaniedbaniami, jakie wszystkim zdarza się popełniać. Krople czy tabletki na odporność mogą zawierać skoncentrowane witaminy i minerały, ekstrakty roślinne o właściwościach antyoksydacyjnych, nienasycone kwasy tłuszczowe i inne cenne dla zdrowia substancje.
Aby zbudować odporność, po witaminę C czy preparaty z cynkiem nie należy sięgać dopiero w czasie infekcji, lecz zacząć zażywać je regularnie w obliczu możliwości zachorowania, np. sezonie jesienno-zimowym lub w okresie szczególnie intensywnej pracy. Suplementy na odporność nie są bowiem lekami na przeziębienie czy grypę. Potrzeba wielu tygodni kuracji, by dany preparat przyczynił się do wzmocnienia odpowiedzi immunologicznej.
Suplementy diety są dostępne bez recepty, ale nie powinno się wybierać ich przypadkowo, kierując się reklamami czy rekomendacją znajomych. Każdy człowiek ma inne potrzeby związane ze stanem zdrowia, wiekiem, trybem życia itd. To lekarz – na podstawie odpowiednich badań – powinien ocenić, która z niezbędnych substancji wymaga suplementacji w indywidualnym przypadku, a także określić jej dawkowanie.