Nasz organizm potrzebuje witamin, by zachować zdrowie i prawidłowo funkcjonować. Jedną z najważniejszych w kontekście zdrowia jest witamina D. Jej suplementacja to dla wielu osób konieczność, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, ale nie wystarczy po prostu postawić na przypadkowy preparat. By suplementacja witaminy D była efektywna, powinna być przemyślana i dostosowana do danej osoby oraz potrzeb jej organizmu.
Witamina D jest syntetyzowana w skórze w efekcie jej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, poza tym jej niewielkie ilości dostarczamy do organizmu z dietą. Mimo to wiele osób, między innymi w Polsce, jest zagrożonych jej niedoborem. Może się to przyczyniać do wielu bardzo groźnych zaburzeń, w tym prowadzić do osteoporozy u dorosłych i krzywicy u dzieci, a także niekorzystnie odbijać się na kondycji kości, pracy mięśni czy funkcjonowaniu układu nerwowego oraz odpornościowego. Suplementacja witaminy D, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, jest kluczowa, by prawidłowo o siebie zadbać. Jednak jak wybrać skuteczny suplement z witaminą D i w jaki sposób przyjmować go prawidłowo, by faktycznie mógł efektywnie spełniać swoje zadanie? Sprawdzamy!
Mianem witaminy D określa się grupę rozpuszczalnych w tłuszczach steroidowych związków organicznych. Są one niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, odpowiadając za wiele kluczowych procesów fizjologicznych oraz za utrzymanie zdrowia i kondycji tkanek. Choć zalicza się je do witamin, są one prohormonami. Można wyróżnić dwie główne formy witaminy D, które mają największe znaczenie w organizmie. Jest to witamina D2 określana jako ergokalcyferol oraz witamina D3 znana jako cholekalcyferol. Ergokalcyferol występuje naturalnie np. w grzybach, podczas gdy cholekalcyferol znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego.
Dla organizmu człowieka witamina D jest nieoceniona. Pełni ona bardzo wiele ważnych funkcji, odpowiadając za prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Co ważne, witamina D dla dorosłych jest równie istotna co dla dzieci, dlatego wszystkie grupy wiekowe pacjentów powinny dbać o prawidłowy poziom tego składnika. Jakie funkcje pełni witamina D w organizmie?
Funkcji, jakie pełni witamina D, jest znacznie więcej niż tylko te wymienione powyżej, dlatego tym bardziej każdy z nas powinien zadbać o jej właściwy poziom w organizmie.
Witamina D należy do nielicznych witamin, które są syntetyzowane w organizmie człowieka. Dochodzi do tego w komórkach skóry w efekcie jej ekspozycji na promieniowanie słoneczne UV – jest to główne źródło witaminy D w organizmie. Synteza skórna jest najbardziej efektywna, jeśli na promieniowanie słoneczne wystawimy min. 18% powierzchni ciała. Teoretycznie wystarczy już 15–20 minut ekspozycji odkrytej skóry na promieniowanie słoneczne latem w godzinach 10.00–15.00, aby pokryć zapotrzebowanie organizmu na ten składnik. Niestety na faktyczny poziom syntezy tej witaminy negatywnie wpływa wiele czynników.
Witaminę D do organizmu można dostarczać również wraz ze spożywanymi posiłkami. Najlepszym źródłem witaminy D są tłuste ryby, w tym zwłaszcza węgorz, łosoś i śledź, a także makrela oraz halibut. Niewielkie ilości witaminy D znajdziemy też w innych pokarmach – przykładem może być mleko i żółty ser, a także żółtka jaj.
Zbyt małe ilości witaminy D w organizmie mogą się wiązać z szeregiem zaburzeń zdrowotnych. Do powszechnie występujących objawów deficytu witaminy D można zaliczyć przewlekłe zmęczenie oraz zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią. Niedobór witaminy D może się też objawiać bólami głowy, mięśni i stawów, a także problemami ze snem.
Niedobór witaminy D może mieć odzwierciedlenie w postaci osłabionej odporności i częstszych infekcji. Problemy z prawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego to jednak nie wszystko. Niedobór witaminy D grozi krzywicą u dzieci oraz osteoporozą u osób dorosłych, zwiększając ryzyko złamań kości i urazów stawów. Zwiększa również ryzyko wystąpienia chorób zapalnych i autoimmunologicznych, a także wystąpienia cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i otyłości.
W prawidłowych warunkach synteza skórna witaminy D3 pokrywa 80–100% zapotrzebowania na ten składnik – jedynie w ograniczonym stopniu pozyskujemy ją ze źródeł pokarmowych. Trzeba jednak dodatkowo mieć na uwadze, że wspomniane prawidłowe warunki nie obejmują czynników negatywnie wpływających na możliwości syntezy skórnej, a jest ich bardzo dużo. Ma na nią wpływ:
Czynników, od których zależy poziom syntezy skórnej, jest bardzo dużo, zatem niejednokrotnie zdarza się, że pacjenci są zagrożeni niedoborem tego składnika lub już występuje u nich niedobór, choć nie są tego świadomi. W Polsce suplementacja witaminy D jest rekomendowana każdemu od września do maja. Pewne grupy pacjentów powinny ponadto suplementować witaminę D przez cały rok, bez względu na porę roku – o potrzebie całorocznej suplementacji powinien jednak zadecydować lekarz. Aby poznać poziom witaminy D w organizmie, można wykonać badanie 25(OH)D3, a jego wynik skonsultować z lekarzem. Będzie to cenna wskazówka w kwestii tego, jaką witaminę D wybrać do suplementacji lub leczenia.
Na rynku można znaleźć wiele suplementów, których składnikiem aktywnym jest witamina D3. Jaka jest najlepsza dawka i forma jej podania? To zależy od wielu czynników. W tym przypadku rolę odgrywa między innymi wiek danej osoby oraz jej masa ciała, a także dieta, poziom ekspozycji na promieniowanie słoneczne oraz czynniki dodatkowe. Forma witaminy D również ma znaczenie – małym dzieciom łatwiej jest podawać ją w kropelkach, a osoby dorosłe zwykle wolą połknąć tabletkę lub kapsułkę. Najlepsza witamina D to zatem taka, która będzie dostosowana do potrzeb osoby, która będzie ją suplementować.
Wybór dobrego suplementu diety z witaminą D to nie wszystko – należy jeszcze wiedzieć, jaką dawkę pacjent powinien przyjmować, i stosować się do zaleceń lekarza. Nie każdemu jest potrzebna suplementacja witaminy D3 4000. Jaka będzie najlepsza dawka dla konkretnych grup wiekowych pacjentów? Zgodnie z zaleceniami specjalistów:
Pacjentom z nadwagą i otyłością zwykle zaleca się większe dawki witaminy D3 niż te, które są rekomendowane ich rówieśnikom o prawidłowej masie ciała. O konieczności całorocznej suplementacji lub przyjmowania wyższych dawek witaminy D z innych powodów medycznych może zdecydować indywidualnie lekarz, uwzględniając stan zdrowia pacjenta i wyniki jego badań. Pacjentki spodziewające się dziecka lub karmiące piersią również powinny skonsultować się z lekarzem w sprawie suplementacji i jej dawki.
W tym miejscu należy podkreślić, że trzeba uważać na przyjmowanie witaminy D z różnych źródeł jednocześnie. Bardzo często się zdarza, że pacjenci przyjmują suplementy z wysoką dawką witaminy D3, a jednocześnie nieświadomie uzupełniają jej poziom, stosując inne suplementy złożone, gdzie witamina D jest jednym z wielu składników. Łatwo w tym przypadku o przyjmowanie zbyt wysokich dawek.
Ważny jest nie tylko prawidłowy wybór suplementu z witaminą D oraz dostosowanie dawki do potrzeb organizmu. Bardzo istotną kwestią jest również właściwy sposób przyjmowania suplementu, by witamina D3 mogła się wchłonąć. Nawet najlepsza witamina D3 stosowana nieprawidłowo może nie spełnić odpowiednio swojej roli. Zatem jak przyjmować witaminę D? Jako że jest ona rozpuszczalna w tłuszczach, powinna być przyjmowana wraz z posiłkiem, który również ją zawiera. Zdecydowanie nie jest polecane przyjmowanie jej na czczo czy między posiłkami. Jeśli chodzi o porę dnia, najlepiej robić to rano, gdyż połknięta na wieczór może zaburzać wytwarzanie melatoniny, przez co jakość naszego snu może się pogorszyć. Korzystnie na wchłanianie witaminy D działa witamina K. Ważny dla jej działania jest natomiast magnez.
Nie ma możliwości, aby przedawkować witaminę D3 poprzez zbyt długie przebywanie na słońcu, czyli w ramach syntezy skórnej. Toksyczne ilości witaminy D3 nie są możliwe do wytworzenia się w organizmie człowieka ze względu na to, że występują u nas mechanizmy regulujące. W przypadku zbyt intensywnej ekspozycji na promieniowanie słoneczne nadmiar prewitaminy i witaminy D jest rozkładany. Witaminę tę można jednak przedawkować, nierozsądnie ją suplementując. Jej nadmiar może prowadzić m.in. do zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego, zaburzeń snu, dolegliwości bólowych głowy i dolegliwości ze strony układu mięśniowego.
Bibliografia: